چهل حدیث امام حسن عسکری سلام الله علیه

خداشناسی

۱. امام عسکرى عليه السلام :

اللّه ُ هُوَ الّذِي يَتَألَّهُ إلَيْهِ عِنْدَ الحَوَائِجِ وَالشَّدائِدِ کُلُّ مَخْلُوقٍ، عِنْدَ انْقِطَاعِ الرَّجَاءِ مِنْ کُلِّ مَنْ دُونَهُ.

اللّه، هموست که هر آفريده اي به هنگام نيازها وسختيها واميد بر کندن از هر که جز او، بدو پناه مي برد.

بحار الانوار جلد ۳ ص ۴۱ ح ۱۶

تعیین امام بعد از خود

۲. امام عسکرى عليه السلام :

وقد سُئلَ عن الحُجّةِ والإمامِ بعدَهُ : ابْنِي محمّدٌ، وهُو الإمامُ والحُجّةُ بَعدي، مَن ماتَ ولَم يَعرفْهُ ماتَ مِيتةً جاهليّةً. أمَا إنّ لَه غَيبةً يَحارُ فيها الجاهلونَ، ويَهْلِکُ فيها المُبطِلونَ، ويَکْذِبُ فيها الوَقّاتونَ، ثُمّ يَخرُجُ فکَأنّي أنظُرُ إلى الأعْلامِ البِيضِ تَخْفِقُ فوقَ رأسِهِ بِنَجفِ الکوفةِ.

امام عسکرى عليه السلامـ در پاسخ بـه پـرسـش از حجّت و امام بعد از ايشان ـ : فرزندم محمّد، اوست امام و حجّت پس از من. هر که بميرد و او را نشناسد به مرگ جاهلى مرده است. بدانيد که او را غيبتى است که جاهلان درباره آن سرگشته شوند و باطل گرايان به نابودى افتند. کسانى که (براى ظهور او) زمان تعيين کنند دروغ گويند. پس از آن غيبت ظهور مى کند. گويى پرچمهاى سفيد را مى بينم که در نجفِ کوفه برفراز سر او در اهتزازند.

بحار الأنوار : ۵۱ / ۱۶۰ / ۷

انس با خدا

۳. امام عسکرى عليه السلام :

مَن أنِسَ باللّه اسْتَوحَشَ مِن النّاسِ.

هر که با خدا همدم شود با مردم خو نگيرد.

الدرّة الباهرة : ۴۳

بلا و نعمت

۴. امام عسکرى عليه السلام :

ما مِن بَلِيّةٍ إلاّ وللّه ِ فيها نِعمَةٌ تُحيطُ بِها.

هيچ گرفتارى و بلايى نيست مگر آن که نعمتى از خداوند آن را در ميان گرفته است.

بحارالانوار جلد ۷۸ ص ۳۷۴ ح ۳۴

جدال نیکو

۵. امام عسکرى عليه السلام :

ذُکرَ عند الصّادقِ عليه السلام الجِدالُ في الدِّينِ، وأنّ رسولَ اللّه صلى الله عليه و آله والأئمّةَ المعصومينَ عليهم السلام قد نَهَوا عنه، فقالَ الصّادقُ عليه السلام : لَم يَنْهَ عنهُ مطلَقا، لکنَّهُ نهى عنِ الجِدالِ بغيرِ الّتي هِي أحسَنُ.

امام عسکرى عليه السلام: در حضور امام صادق عليه السلام درباره جدال کردن در دين و اين که پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام از اين کار نهى کرده اند، سخن به ميان آمد، حضرت صادق عليه السلام فرمود : از جدال کردن به طور مطلق نهى نشده، بلکه از مجادله کردن با روشى جز روش نيکوتر نهى شده است.

بحار الانوار جلد ۲ ص ۱۲۵ ح ۲

زیبایی درونی و بیرونی

۶. امام عسکرى عليه السلام :

حُسنُ الصُّورة جَمالٌ ظاهِرٌ، وحُسنُ العَقلِ جَمالٌ باطِنٌ.

نِکويى صورت زيبايـى ظاهر است و نکويى خرد زيبايى درون.

أعلام الدين : ۳۱۳

نشانه نادانی

۷. امام عسکرى عليه السلام :

مِن الجَهلِ الضّحکُ من غيرِ عَجَبٍ.

خنده اي که از روي تعجب نباشد نشانه ناداني است.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۱۲۱

کینه توزی

۸. امام عسکرى عليه السلام :

أقلُّ النّاسِ راحةً الحَقودُ.

کم آسايش ترين مردم، انسان کينه توز است.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۱۵۶

حقوق برادران

۹. امام عسکرى عليه السلام :

أعْرَفُ النّاسِ بحُقوقِ إخْوانِهِ وأشَدُّهُم قَضاءً لَها أعْظَمُهُم عِند اللّه شَأنا.

آن که به حقوق برادران خود آشناتر باشد ودر رعايت کردن آنها کوشاتر، نزد خداوند ارجمندتر است.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۱۶۰

والاتر از مرگ و زندگی

۱۰. امام عسکرى عليه السلام :

خَيرٌ مِن الحياةِ ما إذا فَقَدْتَهُ أبْغَضْتَ الحياةَ، وشَرٌّ مِن المَوتِ ما إذا نَزَلَ بِکَ أحْبَبتَ المَوتَ.

بهتر از زندگي، آن چيزي است که هرگاه آن را از دست دهي، از زندگي بيزار شوي وبدتر از مرگ، آن چيزي است که هرگاه بدان گرفتار آيي، آرزوي مرگ کني.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۱۷۰

معنای بسم الله

۱۱. امام عسکرى عليه السلام :

فى تفسيرِ البَسْملَةِ : اللّه ُ هُو الّذى يَتألَّهُ إلَيهِ عِندَ الحَوائجِ والشَّدائدِ کُلُّ مَخْلوقٍ عِندَ انْقِطاعِ الرَّجاءِ مِن کُلِّ مَن هُوَ دُونَهُ،وتَقَطُّعِ الأسْبابِ مِن جَميعِ مَن سِواهُ.

امام عسکرى عليه السلامـ در تفسير «بسم اللّه الرحمن الرحيم» ـ : اللّه هموست که هر مخلوقي درهنگام نيازها وگرفتاريها وقتي اميدش ازهمه، جز او، قطع مي شود ورشته هر سببي، جز او، بريده مي گردد، به او روي مي آورد.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۱۸۰

اهمیت واجبات

۱۲. امام عسکرى عليه السلام :

لا يَشغَلْکَ رِزقٌ مَضمونٌ عن عَمَلٍ مَفروضٍ.

روزي ضمانت شده، تو را از کارهاي واجب باز ندارد.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۲۳۴

آثار قبر امام

۱۴. امام عسکرى عليه السلام :

لأبى هاشمِ الجَعفرىِّ : قَبرِى بِسُرَّ مَن رَأي أمانٌ لِأهلِ الجانِبَينِ.

امام عسکرى عليه السلامـ خـطاب به ابـو هـاشم جعفري ـ : قبر من در سُرَّ مَن رأي (سامرّا) مايه امن وامان ساکنان هر دو طرف (فرات) است.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۲۵۸

اندازه بخشش

۱۵. امام عسکرى عليه السلام :

إنَّ للسَّخاءِ مِقدارا، فإن زادَ علَيهِ فهُو سَرَفٌ.

همانا بخشندگي را اندازه اي است، که اگر از آن فراتر رود اسراف است.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۲۷۰

اندازه شجاعت

۱۶. امام عسکرى عليه السلام :

إنّ ... للشَّجاعَةِ مِقدارا، فإن زادَ علَيهِ فهُو تَهَوُّرٌ

همانا شجاعت، اندازه اي دارد که اگر از آن فراتر رود بي باکي است.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۲۹۲

شکرگذاری نعمت

۱۷. امام عسکرى عليه السلام :

لا يَعرِفُ النِّعمَةَ إلاّ الشاکِرُ، ولا يَشکُرُ النِّعمَةَ إلاّ العارِفُ.

(قدر) نعمت را نشناسد مگر سپاسگزار وشکر نعمت نگزارد مگر آن که (قدر) نعمت را شناسد.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۳۰۲

حکمت روزه

۱۸. امام عسکرى عليه السلام :

لمّا سُئلَ عن عِلَّةِ وُجوبِ الصَّومِ : لِيَجِدَ الغَنِىُّ مَسَّ الجُوعِ ؛ فَيَمُنَّ علي الفَقيرِ

امام عسکرى عليه السلامـ در بيان علّت واجـب شـدن روزه ـ : تـا توانگر، درد گرسنگي را بچشد ودر نتيجه به نيازمند کمک کند.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۳۳۶

شناخت مردم

۱۹. امام عسکرى عليه السلام :

الوَحشَهُ مِنَ النّاسِ عَلي قَدرِ الفِطنَةِ بهِم

کناره گرفتن از مردم، به اندازه شناخت از آنهاست.

بحارالانوار ج : ۷۰ ص ۱۱۱ ح ۱۴

خواهش و خواری

۲۰. امام عسکرى عليه السلام :

ما أقبَحَ بالمُؤمِنِ أن تکونَ لَهُ رَغبَةٌ تُذِلُّهُ.

چه زشت است در مؤمن خواهشي باشد که او را به خواري کشاند.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۳۴۴

۲۱. امام عسکرى عليه السلام :

إنَّ اللّه َ تَبارَکَ وتَعالي أري رَسولَهُ بِقَلبهِ مِن نورِ عَظَمَتِهِ ما أحَبَّ

خداوند تبارک وتعالي از نور عظمت خويش، چندان که دوست داشت، به قلب رسول خود نماياند.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۳۶۸

عزت و ذلت در گرو حق

۲۲. امام عسکرى عليه السلام :

ما تَرَکَ الحَقَّ عَزيزٌإلاّ ذَلَّ، ولا أخَذَ بهِ ذَليلٌ إلاّ عَزَّ.

هيچ عزّتمندي حقّ را فرو نگذاشت، مگر اين که به ذلّت افتاد وهيچ ذليل وناتواني حقّ را نگرفت مگر اين که عزيز ونيرومند شد.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۳۷۸

دانشمند بد

۲۳. امام عسکرى عليه السلام :

فى صِفَةِ عُلَماءِ السُّوءِ : وهُم أضَرُّ عَلي ضُعَفاءِ شيعَتِنا مِن جَيشِ يَزيدَ عَلي الحُسَينِ بنِ عَلِىٍّ عليهما السلام وأصحابهِ، فإنَّهُم يَسلُبونَهُمُ الأرواحَ والأموالَ، وهؤلاءِ عُلَماءُ السُّوءِ ... يُدخِلونَ الشَّکَّ والشُّبهَةَ عَلي ضُعَفاءِ شيعَتِنا فيُضِلّونَهُم.

در وصف علماي بدکردار ـ : زيان آنها براي شيعيان ناتوان (و آسيب پذير) ما بيشتر از زيان سپاه يزيد براي حسين بن علي عليهماالسلام وياران اوست ؛ زيرا آنها جان ومال ايشان را گرفتند واين علماي بدکردار ... در دل شيعيان ناتوان ما شکّ وشبهه مي اندازند وگمراهشان مي کنند.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۰۴

سفر الهی

۲۴. امام عسکرى عليه السلام :

إنَّ الوُصولَ إلَي اللّه عز وجل سَفَرٌ لا يُدرَکُ إلاّ بامتِطاءِ اللَّيلِ.

رسيدن به خداوند عز وجل، سفري است که جز با نشستن بر مرکب شب، پيموده نشود.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۶۴

اندازه میانه‌زوی

۲۵. امام عسکرى عليه السلام :

إنَّ ... للاقتِصادِ مِقدارا، فإن زادَ علَيهِ فهو بُخلٌ

ميانه روي اندازه اي دارد، که اگر از آن فراتر رود بخل است.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۶۶

قضای الهی

۲۶. امام عسکرى عليه السلام :

اذا کانَ المَقضيُّ کائِنا فالضَّراعَهُ لماذا ؟ !

اگـر قـضای الـهی در کـمين است، ديگر ضعف وزبونی چرا ؟.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۶۸

حالت‌های قلب

۲۷. امام عسکرى عليه السلام :

إذا نَشِطَتِ القُلوبُ فَأودِعْها (فَأودِعُوها)، وإذا نَفرَت فَوَدِّعُوها.

هر گاه دل ها بانشاط اند (علم و معرفت)را به آنها واسپاريد و هر گاه گريزان اند، آنها را واگذاريد.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۷۴

تقلید آگاهانه و ناآگاهانه

۲۸. امام عسکرى عليه السلام :

الإمامُ العسکرىُّ عليه السلام بعد تقبيح تقليد عوام اليهود لعلماء الفسقه : فَمَن قَلَّدَ مِن عَوامِّنا مِثلَ هؤلاءِ الفُقَهاءِ فَهُم مِثلُ اليَهودِ الذينَ ذَمَّهُمُ اللّه ُ بالتَّقليدِ لِفَسَقَهِ فُقَهائهِم. فَأمّا مَن کانَ مِن الفُقَهاءِ صائنا لنفسِهِ حافِظا لِدينِهِ مُخالِفا علي هَواهُ مُطِيعا لأمرِ مَولاهُ فلِلعَوامِّ أن يُقَلِّدُوهُ، وذلکَ لا يکونُ إلاّ بَعضَ فُقَهاءِ الشِّيعَةِ لا جَميعَهُم

امام عسکرى عليه السلامـ بعد از تقبيح تقليدِ عوامِ يهود از علماي فاسقشان ـ : اگر (مسلمانان) از چنين فقهايي تقليد کنند، مانند همان يهودياني هستند که خداوند آنان را به سبب تقليد وپيروي از فقهاي فاسق وبدکارشان نکوهش کرده است. اما هر فقيهي که خويشتندار ونگاهبان دين خود باشد وبا هواي نفْسش بستيزد ومطيع فرمان مولايش باشد، بر عوام است که از او تقليد کنند والبته اين ويژگيها را تنها برخي فقهاي شيعه دارا هستند، نه همه آنها.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۷۸

دروغ

۲۹. امام عسکرى عليه السلام :

جُعِلَتِ الخَبائثُ فى بَيتٍ وجُعِلَ مِفتاحُهُ الکذبَ.

(همه) پليديها در يک خانه نهاده شده وکليد آن، دروغ قرار داده شده است.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۸۶

ستایش نابجا

۳۰. امام عسکرى عليه السلام :

مَن مَدَحَ غَيرَالمُستَحِقِّ فَقَد قامَ مَقامَ المُتَّهَمِ.

هر کـس فـردي را که استحقاق سـتايش ندارد بستايد، خود را در مقام اتهام وبدگماني قرار داده است.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۵۰۸

پرهیز ار مجادله و شوخی

۳۱. امام عسکرى عليه السلام :

لا تُمارِ فيَذهَبَ بَهاؤکَ، ولاتُمازِحْ فيُجتَرأَ علَيکَ.

مجادله مکن که احترامت از بين مي رود وشوخي مکن که بر تو گستاخ مي شوند.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۵۱۲

مذمت خواب زیاد

۳۲. امام عسکرى عليه السلام :

مَن أکثَرَ المَنامَ رأَي الأحلام

هرکه زياد بخوابد، خواب های پريشان بيند.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۵۷۴

فروتنی

۳۳. امام عسکرى عليه السلام :

التَّواضُعُ نِعمَةٌ لا يُحسَدُ علَيها.

فروتنی، نعمتی است که به آن حسادت نمی‌شود.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۵۹۶

چگونگی اندرز دادن

۳۴. امام عسکرى عليه السلام :

مَن وَعَظَ أخاهُ سِرّا فَقَد زانَهُ، ومَن وَعَظَهُ عَلانِيَةً فَقَد شانَهُ.

هرکه برادر خود را پنهانی اندرز دهد، او را آراسته است وهر که در برابر ديگران موعظه اش کند، او را لکّه دار کرده است.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۶۰۰

پروای از مردم

۳۵. امام عسکرى عليه السلام :

مَن لَم يَتَّقِ وُجوهَ النّاسِ لَم يَتَّقِ اللّه.

هرکه از چهره های مردم پروا نکند، از خداوند پروا نمی‌کند.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۶۰۶

تفاوت دانا و احمق

۳۶. امام عسکرى عليه السلام :

قَلبُ الأَحمَقِ في فَمِهِ، وفَمُ الحَکيمِ في قَلبِهِ.

دل احمق در دهانش و دهان حکيم در دلش است.

تحف العقول : ص ۴۸۹

نادانی و بردباری

۳۷. امام عسکرى عليه السلام :

الجَهلُ خَصمٌ، وَالحِلمُ حُکمٌ.

نادانى، دشمن است و بردبارى، حکمت.

الدرّة الباهرة : ص ۴۴،

ضعیف‌ترین دشمن

۳۸. امام عسکرى عليه السلام :

أضعَفُ الأعداءِ کَيداً مَن أظهَرَ عَداوَتَهُ.

سست انديش ترين دشمنان، کسى است که دشمنى خود را آشکار سازد.

أعلام الدين : ۳۱۳.

شبیه معجزه

۳۹. امام عسکرى عليه السلام :

رِياضَةُ الجاهِلِ وَ رَدُّ المُعْتادِ عَن عادَتِهِ کالمُعْجِزِ.

پروراندنِ نادان و تَرک دادن کسى از عادتش، کارى معجزه آساست.

تحف العقول : ۴۸۹.

نشانه‌های مؤمن

۴۰. امام عسکرى عليه السلام :

عَلاماتُ المُؤمِنِ خَمسٌ : صَلاةُ الخَمسينَ، و زيارَهُ الأَربَعينَ، والتَّخَتُّمُ فِي اليَمينِ، وتَعفيرُ الجَبينِ، والجَهرُ بِبِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحي.

نشانه هاى مؤمن پنج چيز است: پنجاه رکعت نماز، زيارت اربعين، انگشتر در دست کردن،پيشانى بر خاک نهادن و آشکارا گفتن «بسم اللّه الرحمن الرحيم».

مصباح المتهجّد : ۷۸۸

استمداد از خدا

۴۱. امام عسکرى عليه السلام :

مِن دُعائِهِ فِي الصَّباحِ ـ : وأعِنّي عَلَى استِغفارِکَ وَاستِقالَتِکَ، قَبلَ أن يَفنَى الأَجَلُ، ويَنقَطِعَ الأَمَلُ.

از دعاى ايشان در صبحگاه : کمکم فرما تا از تو آمرزش و پوزش بخواهم، پيش از آن که عمر به سرآيد و اميد، قطع شود.

مُهَج الدعوات : ص ۳۳۳

نتیجه گستاخی کودک

۴۲. امام عسکرى عليه السلام :

جُرأةُ الوَلَدِ على والِدِهِ في صِغَرِهِ تَدعو إلَى العُقوقِ في کِبَرِهِ.

امام عسکرى عليه السلام: گستاخى فرزند بر پدرش در خردسالى، به نافرمانى او در بزرگسالى مى انجامد.

تحف العقول : ۴۸۹

سرانجام خوبی و بدی

۴۳. امام عسکرى عليه السلام :

مَن يَزرَعْ خَيرا يَحصِدْ غِبطَةً، و مَن يَزرَعْ شَرّا يَحصِدْ نَدامَةً.

هرکه خوبى بکارد شادمانى بدرود و هرکه تخم بدى بيفشاند، پشيمانى درو کند.

ميزان الحکمه جلد دوازدهم، صفحه ۲۰۲

بخشش به موقع

۴۴. امام عسکرى عليه السلام :

مَن لَم يُحْسِنْ أنْ يَمنَعَ لَم يُحْسِنْ أنْ يُعطي.

کسى که نبخشيدن [به جا ]را بلد نباشد، بخشيدنِ به موقع را نيز بلد نيست.

بحار الأنوار : ۷۸/۳۸۰/۴.

بهترین برادران

۴۵. امام عسکرى عليه ‌ السلام :

خَيرُ إخوانِکَ مَن نَسِيَ ذَنبَکَ، وذَکَرَ إحسانَکَ إلَيهِ.

بهترينِ برادرانت، کسى است که خطايت را فراموش کند و از نيکوکارى‌ات در حقّ خودش ياد کند.

أعلام الدين : ۳۱۳