زندگی نامه امام سجاد علیه السلام

زندگينامه امام سجاد عليه السلام
امام على بن الحسين عليه السلام، پيشواى چهارم شيعيان است که با لقب «سجاد» و «زين العابدين» مشهور است. چون سجده و عبادت او در پيشگاه خداوند بسيار بود، زينت پرستشگران لقب يافت.
او فرزند امام حسين عليه السلام بود و مادرش «شهربانو» نام داشت. در سال ۳۸ هجرى روز پنجم ماه شعبان در مدينه متولّد شد (هر چند برخى هم زادگاه او را کوفه دانسته اند، چون امام حسين عليه السلام در آن زمان، همراه پدرش حضرت على عليه السلام، در کوفه مى زيست.)
امام حسين، به دليل علاقه اى که به حضرت على عليه السلامداشت و به خاطر مقابله با تبليغات سوء بنى اميّه که نام على را به زشتى مى بردند، نام اين فرزند و فرزندان ديگرش را «على» گذاشت (على اکبر، على اصغر، دو برادر امام سجاد بودند).
از القاب ديگر امام سجاد عليه السلام، مى توان «سيّدالعابدين»، «ذوالثّفنات»، «امين» و «زکىّ» را نام برد. از آنجا که مادرش شهربانو دختر يزدگرد بود، ايرانيان بين خود و اهل بيت پيامبر از اين جهت احساس خويشاوندى مى کردند و به اين خاندان محبّت و علاقه خاصّى داشتند. مادرش در کودکى امام از دنيا رفت و امام حسين، تربيت و نگهدارى از او را به يکى از بانوان پاک سرشت سپرد.
امام سجاد عليه السلام بتدريج بزرگ شد و هيبت و وقار خاصّى يافت و از چهره اش نشانه هاى بزرگوارى و شخصيت والاى او آشکار بود. آن حضرت که در دو سال اولِ کودکى اش از عنايت ويژه حضرت على عليه السلام که جدّ او بود برخوردار شده بود پس از آن نيز از عنايت و توجّه خاص عمويش امام مجتبى بهره مند بود. شخصيت اخلاقى و اجتماعى او اينگونه شکل گرفت و در ميان خانواده، به نيکوکارى و مهربانى نسبت به همه معروف بود. به پدر و مادر خويش احترام خاصّى قائل بود. يکى از دعاهاى او درباره والدين خويش بود.
با خدمتگزاران خود هم رفتارى عاطفى داشت و آنان را مثل فرزندان خويش به حساب مى آورد و به آنان نيکى مى کرد و رفتار شايسته و احسان او نسبت به همسايگان نيز معروف بود. با همنشينان، با ادب و احترام رفتار مى کرد، به تازه واردين احترام مى گزارْد و براى شيعيان خود نيز الگويى والا در اخلاق و ايمان و عمل بود و آنان را به پارسايى و حسن خلق سفارش مى کرد. آن حضرت آن قدر اخلاق والا داشت که نسبت به دشمنان هم رفتارى آميخته به عفو و گذشت داشت و هرگز به فکر انتقامجويى از آنان نبود.
حلم و بردبارى از صفات بارز او بود. در مشکلات و ناملايمات، صبور و مقاوم بود و با عزّت و سربلندى زندگى مى کرد و از شجاعتى بسيار که ويژه اين خاندان بود بهره ها داشت. تحمّل مصيبت ها و شهادت ها در حادثه عاشورا و خطبه خوانى در بارگاه طاغوتى همچون يزيد، آن هم در حال اسارت، شاهد آن دلاورى و شهامت است.
سخاوت، از ويژگيهاى خاصّ و روشن او بود. بسيارى از نيازمندان از عطاى دست بخشنده اش بهره مند مى شدند. خانه و آستانه اش پناهگاه محرومان و درماندگان و غريبان بود و سفره اطعام او در مدينه هنگام ظهر، براى همگان گشوده بود، هيچ سائلى را دست خالى بر نمى گرداند. صدقات او شامل بسيارى از نيازمندان مى شد، بخصوص صدقه هاى پنهانى و نيمه شب و ناشناس او که به درِ خانه بينوايانِ آبرومند مى برد و همه اينها براى خدا بود و از کسى چشمداشت کمترين تشکّر و سپاس نداشت.
عبادت ها و نيايش هاى طولانى او و ناليدن هايش به درگاه خداى متعال و توکّلش بر او، وى را عزيز و محبوب ساخته بود. هر يک از خوبيها و فضيلت ها را که بر شماريم، امام سجاد عليه السلام در آن زمينه سرآمد مردم بود.
امام سجّاد عليه السلام همراه پدر خويش از مدينه به مکّه و از آنجا به کربلا رفت و صحنه هاى غم انگيز کربلا و حوادث عاشورا و پس از آن را شاهد بود و همسفر اسيران اهل بيت از کربلا به کوفه و شام و از آنجا به مدينه بود. مصلحت الهى در آن بود که حضرت سجّاد در حادثه کربلا بيمار شود و از شرکت در جهاد مُعاف گردد، تا او وارث رسالت و امامت باشد و نسل پيامبر و دودمان اهل بيت، نابود نگردد. آن امام در حادثه کربلا حدود ۲۳ سال داشت. پس از شهادت سيدالشهدا در روز عاشورا، امامت به وى منتقل شد. زين العابدين عليه السلام هم مسؤوليت پيشوايى شيعه را عهده دار شد، هم هدايت آن کاروان غمزده را در سفرِ اسارت. در کوفه و دمشق، سخنرانى هاى افشاگرانه اى کرد که لرزه بر پايه هاى حکومتِ امويان انداخت. اگر خطبه هاى روشنگر آن حضرت و عمّه اش حضرت زينب نبود، خونهاى مطهر شهداى کربلا هدر مى رفت و آن حماسه خونين تحريف مى شد و اثر الهام بخشى و بيدارگرى خود را از دست مى داد.
سفر طاقت فرسا و بسيار تلخ کوفه و شام سپرى شد و امام سجاد عليه السلام همراه با بازماندگان کاروان حسينى به مدينه آمد. از آن پس پيوسته به احياگرى و ياد عاشورا و شهادت مظلومانه پدر و برادرانش اهتمام مى ورزيد و با گريه هاى هميشگى اش به مدّت ۲۰ سال، آن مظلوميّت را زنده نگه مى داشت، تا دشمنان اهل بيت رسواتر شوند. به هر مناسبتى از حادثه قتل عامِ کربلا و شهادت پدر و اسارت اهل بيت ياد مى کرد و مى گريست.
در حادثه قتل عام مردم مدينه که يک سال پس از عاشورا، بر ضدّ والى وابسته به يزيد شورش کردند و يزيد سربازان خود را براى سرکوبى انقلابيون مدينه فرستاد، هزاران نفر کشته شدند، امام سجاد عليه السلام به قبر مطهّر رسول خدا پناه برد و دعا کرد و خداوند او و همه کسانى را که در خانه آن حضرت گرد آمده بودند، از شرّ سربازان يزيد حفظ کرد. اين واقعه در تاريخ به «واقعه حرّه» مشهور شد.
در همين سالها توّابين به رهبرى «سليمان بن صُرد» در کوفه، براى قيام و خونخواهى شهداى کربلا زمينه سازى مى کردند. سرانجام در سال ۶۵ هجرى قيام کردند. در سال بعد «مختار» قيام کرد و از جنايتکارانى که حادثه کربلا را به وجود آورده بودند به سختى انتقام گرفت.
قيام مختار در کوفه در سال ۶۶ و کشته شدن عمر سعد، ابن زياد، شمر، خولى، سنان و ديگر جنايتکاران، دل شيعيان را آرام کرد. وقتى مختار، سر «ابن زياد» و «عمر سعد» را نزد امام سجاد عليه السلام فرستاد، آن حضرت خدا را شکر کرد و مختار را دعا نمود.
امام سجاد عليه السلام پس از واقعه عاشورا به مدّت ۳۴ سال امامت کرد. در آن مدّت با حاکمانى همچون يزيد، عبدالله زبير، مروان حکم، عبدالملک مروان و وليد بن عبدالملک مواجه بود. اين دوران خفقان بار، امکان هر گونه تلاش فرهنگى و سياسى را از آن حضرت گرفته بود. ناچار با استفاده از شيوه «دعا»، به نشر حقايق دين مى پرداخت. کتاب «صحيفه سجّاديه» که مجموعه ۵۴ دعا از نيايش هاى پر معناى آن حضرت است و به «زبور آل محمد» معروف است بخشى از آن دعاها را در بر دارد. مناجات هاى پانزده گانه (مناجات خمسة عشر)، همچنين حديث بلند و مهمّ «رسالة الحقوق» از يادگارهاى علمى و ميراث معنوى امام زين العابدين است.
آن حضرت، سرانجام در سال ۹۵ هجرى توسّط وليد يا هشام بن عبدالملک مسموم شد و به شهادت رسيد. قبر مطهرش در مدينه و در قبرستان بقيع است

منبع: hadithlib.com