چهل حدیث امام حسن عسکری سلام الله علیه

خداشناسی

۱ . امام عسکرى عليه السلام :

اللّه ُ هُوَ الّذِي يَتَألَّهُ إلَيْهِ عِنْدَ الحَوَائِجِ وَالشَّدائِدِ کُلُّ مَخْلُوقٍ ، عِنْدَ انْقِطَاعِ الرَّجَاءِ مِنْ کُلِّ مَنْ دُونَهُ .

اللّه ، هموست که هر آفريده اي به هنگام نيازها وسختيها واميد بر کندن از هر که جز او ، بدو پناه مي برد .

بحار الانوار جلد ۳ ص ۴۱ ح ۱۶

تعیین امام بعد از خود

۲ . امام عسکرى عليه السلام :

وقد سُئلَ عن الحُجّةِ والإمامِ بعدَهُ : ابْنِي محمّدٌ ، وهُو الإمامُ والحُجّةُ بَعدي ، مَن ماتَ ولَم يَعرفْهُ ماتَ مِيتةً جاهليّةً . أمَا إنّ لَه غَيبةً يَحارُ فيها الجاهلونَ ، ويَهْلِکُ فيها المُبطِلونَ ، ويَکْذِبُ فيها الوَقّاتونَ ، ثُمّ يَخرُجُ فکَأنّي أنظُرُ إلى الأعْلامِ البِيضِ تَخْفِقُ فوقَ رأسِهِ بِنَجفِ الکوفةِ .

امام عسکرى عليه السلامـ در پاسخ بـه پـرسـش از حجّت و امام بعد از ايشان ـ : فرزندم محمّد ، اوست امام و حجّت پس از من . هر که بميرد و او را نشناسد به مرگ جاهلى مرده است . بدانيد که او را غيبتى است که جاهلان درباره آن سرگشته شوند و باطل گرايان به نابودى افتند . کسانى که (براى ظهور او) زمان تعيين کنند دروغ گويند . پس از آن غيبت ظهور مى کند . گويى پرچمهاى سفيد را مى بينم که در نجفِ کوفه برفراز سر او در اهتزازند .

بحار الأنوار : ۵۱ / ۱۶۰ / ۷

انس با خدا

۳ . امام عسکرى عليه السلام :

مَن أنِسَ باللّه اسْتَوحَشَ مِن النّاسِ .

هر که با خدا همدم شود با مردم خو نگيرد .

الدرّة الباهرة : ۴۳

بلا و نعمت

۴ . امام عسکرى عليه السلام :

ما مِن بَلِيّةٍ إلاّ وللّه ِ فيها نِعمَةٌ تُحيطُ بِها .

هيچ گرفتارى و بلايى نيست مگر آن که نعمتى از خداوند آن را در ميان گرفته است .

بحارالانوار جلد ۷۸ ص ۳۷۴ ح ۳۴

جدال نیکو

۵ . امام عسکرى عليه السلام :

ذُکرَ عند الصّادقِ عليه السلام الجِدالُ في الدِّينِ، وأنّ رسولَ اللّه صلى الله عليه و آله والأئمّةَ المعصومينَ عليهم السلام قد نَهَوا عنه ، فقالَ الصّادقُ عليه السلام : لَم يَنْهَ عنهُ مطلَقا ، لکنَّهُ نهى عنِ الجِدالِ بغيرِ الّتي هِي أحسَنُ .

امام عسکرى عليه السلام: در حضور امام صادق عليه السلام درباره جدال کردن در دين و اين که پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و امامان معصوم عليهم السلام از اين کار نهى کرده اند ، سخن به ميان آمد ، حضرت صادق عليه السلام فرمود : از جدال کردن به طور مطلق نهى نشده ، بلکه از مجادله کردن با روشى جز روش نيکوتر نهى شده است .

بحار الانوار جلد ۲ ص ۱۲۵ ح ۲

زیبایی درونی و بیرونی

۶ . امام عسکرى عليه السلام :

حُسنُ الصُّورة جَمالٌ ظاهِرٌ ، وحُسنُ العَقلِ جَمالٌ باطِنٌ .

نِکويى صورت زيبايـى ظاهر است و نکويى خرد زيبايى درون .

أعلام الدين : ۳۱۳

نشانه نادانی

۷ . امام عسکرى عليه السلام :

مِن الجَهلِ الضّحکُ من غيرِ عَجَبٍ .

خنده اي که از روي تعجب نباشد نشانه ناداني است .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۱۲۱

کینه توزی

۸ . امام عسکرى عليه السلام :

أقلُّ النّاسِ راحةً الحَقودُ .

کم آسايش ترين مردم ، انسان کينه توز است .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۱۵۶

حقوق برادران

۹ . امام عسکرى عليه السلام :

أعْرَفُ النّاسِ بحُقوقِ إخْوانِهِ وأشَدُّهُم قَضاءً لَها أعْظَمُهُم عِند اللّه شَأنا .

آن که به حقوق برادران خود آشناتر باشد ودر رعايت کردن آنها کوشاتر ، نزد خداوند ارجمندتر است .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۱۶۰

والاتر از مرگ و زندگی

۱۰ . امام عسکرى عليه السلام :

خَيرٌ مِن الحياةِ ما إذا فَقَدْتَهُ أبْغَضْتَ الحياةَ ، وشَرٌّ مِن المَوتِ ما إذا نَزَلَ بِکَ أحْبَبتَ المَوتَ .

بهتر از زندگي ، آن چيزي است که هرگاه آن را از دست دهي ، از زندگي بيزار شوي وبدتر از مرگ ، آن چيزي است که هرگاه بدان گرفتار آيي ، آرزوي مرگ کني .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۱۷۰

معنای بسم الله

۱۱ . امام عسکرى عليه السلام :

فى تفسيرِ البَسْملَةِ : اللّه ُ هُو الّذى يَتألَّهُ إلَيهِ عِندَ الحَوائجِ والشَّدائدِ کُلُّ مَخْلوقٍ عِندَ انْقِطاعِ الرَّجاءِ مِن کُلِّ مَن هُوَ دُونَهُ،وتَقَطُّعِ الأسْبابِ مِن جَميعِ مَن سِواهُ .

امام عسکرى عليه السلامـ در تفسير «بسم اللّه الرحمن الرحيم» ـ : اللّه هموست که هر مخلوقي درهنگام نيازها وگرفتاريها وقتي اميدش ازهمه ، جز او ، قطع مي شود ورشته هر سببي ، جز او ، بريده مي گردد ، به او روي مي آورد .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۱۸۰

اهمیت واجبات

۱۲ . امام عسکرى عليه السلام :

لا يَشغَلْکَ رِزقٌ مَضمونٌ عن عَمَلٍ مَفروضٍ .

روزي ضمانت شده ، تو را از کارهاي واجب باز ندارد .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۲۳۴

آثار قبر امام

۱۴ . امام عسکرى عليه السلام :

لأبى هاشمِ الجَعفرىِّ : قَبرِى بِسُرَّ مَن رَأي أمانٌ لِأهلِ الجانِبَينِ .

امام عسکرى عليه السلامـ خـطاب به ابـو هـاشم جعفري ـ : قبر من در سُرَّ مَن رأي (سامرّا) مايه امن وامان ساکنان هر دو طرف (فرات) است .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۲۵۸

اندازه بخشش

۱۵ . امام عسکرى عليه السلام :

إنَّ للسَّخاءِ مِقدارا ، فإن زادَ علَيهِ فهُو سَرَفٌ .

همانا بخشندگي را اندازه اي است ، که اگر از آن فراتر رود اسراف است .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۲۷۰

اندازه شجاعت

۱۶ . امام عسکرى عليه السلام :

إنّ ... للشَّجاعَةِ مِقدارا ، فإن زادَ علَيهِ فهُو تَهَوُّرٌ

همانا شجاعت ، اندازه اي دارد که اگر از آن فراتر رود بي باکي است .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۲۹۲

شکرگذاری نعمت

۱۷ . امام عسکرى عليه السلام :

لا يَعرِفُ النِّعمَةَ إلاّ الشاکِرُ ، ولا يَشکُرُ النِّعمَةَ إلاّ العارِفُ .

(قدر) نعمت را نشناسد مگر سپاسگزار وشکر نعمت نگزارد مگر آن که (قدر) نعمت را شناسد .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۳۰۲

حکمت روزه

۱۸ . امام عسکرى عليه السلام :

لمّا سُئلَ عن عِلَّةِ وُجوبِ الصَّومِ : لِيَجِدَ الغَنِىُّ مَسَّ الجُوعِ ؛ فَيَمُنَّ علي الفَقيرِ

امام عسکرى عليه السلامـ در بيان علّت واجـب شـدن روزه ـ : تـا توانگر ، درد گرسنگي را بچشد ودر نتيجه به نيازمند کمک کند .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۳۳۶

شناخت مردم

۱۹ . امام عسکرى عليه السلام :

الوَحشَهُ مِنَ النّاسِ عَلي قَدرِ الفِطنَةِ بهِم

کناره گرفتن از مردم ، به اندازه شناخت از آنهاست .

بحارالانوار ج : ۷۰ ص ۱۱۱ ح ۱۴

خواهش و خواری

۲۰ . امام عسکرى عليه السلام :

ما أقبَحَ بالمُؤمِنِ أن تکونَ لَهُ رَغبَةٌ تُذِلُّهُ .

چه زشت است در مؤمن خواهشي باشد که او را به خواري کشاند .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۳۴۴

۲۱ . امام عسکرى عليه السلام :

إنَّ اللّه َ تَبارَکَ وتَعالي أري رَسولَهُ بِقَلبهِ مِن نورِ عَظَمَتِهِ ما أحَبَّ

خداوند تبارک وتعالي از نور عظمت خويش ، چندان که دوست داشت ، به قلب رسول خود نماياند .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۳۶۸

عزت و ذلت در گرو حق

۲۲ . امام عسکرى عليه السلام :

ما تَرَکَ الحَقَّ عَزيزٌإلاّ ذَلَّ ، ولا أخَذَ بهِ ذَليلٌ إلاّ عَزَّ .

هيچ عزّتمندي حقّ را فرو نگذاشت، مگر اين که به ذلّت افتاد وهيچ ذليل وناتواني حقّ را نگرفت مگر اين که عزيز ونيرومند شد .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۳۷۸

دانشمند بد

۲۳ . امام عسکرى عليه السلام :

فى صِفَةِ عُلَماءِ السُّوءِ : وهُم أضَرُّ عَلي ضُعَفاءِ شيعَتِنا مِن جَيشِ يَزيدَ عَلي الحُسَينِ بنِ عَلِىٍّ عليهما السلام وأصحابهِ ، فإنَّهُم يَسلُبونَهُمُ الأرواحَ والأموالَ ، وهؤلاءِ عُلَماءُ السُّوءِ ... يُدخِلونَ الشَّکَّ والشُّبهَةَ عَلي ضُعَفاءِ شيعَتِنا فيُضِلّونَهُم .

در وصف علماي بدکردار ـ : زيان آنها براي شيعيان ناتوان (و آسيب پذير) ما بيشتر از زيان سپاه يزيد براي حسين بن علي عليهماالسلام وياران اوست ؛ زيرا آنها جان ومال ايشان را گرفتند واين علماي بدکردار ... در دل شيعيان ناتوان ما شکّ وشبهه مي اندازند وگمراهشان مي کنند .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۰۴

سفر الهی

۲۴ . امام عسکرى عليه السلام :

إنَّ الوُصولَ إلَي اللّه عز وجل سَفَرٌ لا يُدرَکُ إلاّ بامتِطاءِ اللَّيلِ .

رسيدن به خداوند عز وجل ، سفري است که جز با نشستن بر مرکب شب ، پيموده نشود .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۶۴

اندازه میانه‌زوی

۲۵ . امام عسکرى عليه السلام :

إنَّ ... للاقتِصادِ مِقدارا ، فإن زادَ علَيهِ فهو بُخلٌ

ميانه روي اندازه اي دارد، که اگر از آن فراتر رود بخل است .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۶۶

قضای الهی

۲۶ . امام عسکرى عليه السلام :

اذا کانَ المَقضيُّ کائِنا فالضَّراعَهُ لماذا ؟ !

اگـر قـضای الـهی در کـمين است ، ديگر ضعف وزبونی چرا ؟.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۶۸

حالت‌های قلب

۲۷ . امام عسکرى عليه السلام :

إذا نَشِطَتِ القُلوبُ فَأودِعْها (فَأودِعُوها)، وإذا نَفرَت فَوَدِّعُوها .

هر گاه دل ها بانشاط اند (علم و معرفت)را به آنها واسپاريد و هر گاه گريزان اند ، آنها را واگذاريد.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۷۴

تقلید آگاهانه و ناآگاهانه

۲۸ . امام عسکرى عليه السلام :

الإمامُ العسکرىُّ عليه السلام بعد تقبيح تقليد عوام اليهود لعلماء الفسقه : فَمَن قَلَّدَ مِن عَوامِّنا مِثلَ هؤلاءِ الفُقَهاءِ فَهُم مِثلُ اليَهودِ الذينَ ذَمَّهُمُ اللّه ُ بالتَّقليدِ لِفَسَقَهِ فُقَهائهِم . فَأمّا مَن کانَ مِن الفُقَهاءِ صائنا لنفسِهِ حافِظا لِدينِهِ مُخالِفا علي هَواهُ مُطِيعا لأمرِ مَولاهُ فلِلعَوامِّ أن يُقَلِّدُوهُ ، وذلکَ لا يکونُ إلاّ بَعضَ فُقَهاءِ الشِّيعَةِ لا جَميعَهُم

امام عسکرى عليه السلامـ بعد از تقبيح تقليدِ عوامِ يهود از علماي فاسقشان ـ : اگر (مسلمانان) از چنين فقهايي تقليد کنند، مانند همان يهودياني هستند که خداوند آنان را به سبب تقليد وپيروي از فقهاي فاسق وبدکارشان نکوهش کرده است . اما هر فقيهي که خويشتندار ونگاهبان دين خود باشد وبا هواي نفْسش بستيزد ومطيع فرمان مولايش باشد ، بر عوام است که از او تقليد کنند والبته اين ويژگيها را تنها برخي فقهاي شيعه دارا هستند ، نه همه آنها .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۷۸

دروغ

۲۹ . امام عسکرى عليه السلام :

جُعِلَتِ الخَبائثُ فى بَيتٍ وجُعِلَ مِفتاحُهُ الکذبَ .

(همه) پليديها در يک خانه نهاده شده وکليد آن ، دروغ قرار داده شده است .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۴۸۶

ستایش نابجا

۳۰ . امام عسکرى عليه السلام :

مَن مَدَحَ غَيرَالمُستَحِقِّ فَقَد قامَ مَقامَ المُتَّهَمِ .

هر کـس فـردي را که استحقاق سـتايش ندارد بستايد ، خود را در مقام اتهام وبدگماني قرار داده است .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۵۰۸

پرهیز ار مجادله و شوخی

۳۱ . امام عسکرى عليه السلام :

لا تُمارِ فيَذهَبَ بَهاؤکَ ، ولاتُمازِحْ فيُجتَرأَ علَيکَ .

مجادله مکن که احترامت از بين مي رود وشوخي مکن که بر تو گستاخ مي شوند .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۵۱۲

مذمت خواب زیاد

۳۲ . امام عسکرى عليه السلام :

مَن أکثَرَ المَنامَ رأَي الأحلام

هرکه زياد بخوابد ، خواب های پريشان بيند.

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۵۷۴

فروتنی

۳۳ . امام عسکرى عليه السلام :

التَّواضُعُ نِعمَةٌ لا يُحسَدُ علَيها .

فروتنی ، نعمتی است که به آن حسادت نمی شود .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۵۹۶

چگونگی اندرز دادن

۳۴ . امام عسکرى عليه السلام :

مَن وَعَظَ أخاهُ سِرّا فَقَد زانَهُ ، ومَن وَعَظَهُ عَلانِيَةً فَقَد شانَهُ .

هرکه برادر خود را پنهانی اندرز دهد ، او را آراسته است وهر که در برابر ديگران موعظه اش کند ، او را لکّه دار کرده است .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۶۰۰

پروای از مردم

۳۵ . امام عسکرى عليه السلام :

مَن لَم يَتَّقِ وُجوهَ النّاسِ لَم يَتَّقِ اللّه .

هرکه از چهره های مردم پروا نکند ، از خداوند پروا نمی کند .

« منتخب ميزان الحکمة» صفحه ۶۰۶

تفاوت دانا و احمق

۳۶ . امام عسکرى عليه السلام :

قَلبُ الأَحمَقِ في فَمِهِ ، وفَمُ الحَکيمِ في قَلبِهِ .

دل احمق در دهانش و دهان حکيم در دلش است .

تحف العقول : ص ۴۸۹

نادانی و بردباری

۳۷ . امام عسکرى عليه السلام :

الجَهلُ خَصمٌ ، وَالحِلمُ حُکمٌ .

نادانى ، دشمن است و بردبارى ، حکمت .

الدرّة الباهرة : ص ۴۴ ،

ضعیف‌ترین دشمن

۳۸ . امام عسکرى عليه السلام :

أضعَفُ الأعداءِ کَيداً مَن أظهَرَ عَداوَتَهُ .

سست انديش ترين دشمنان، کسى است که دشمنى خود را آشکار سازد.

أعلام الدين : ۳۱۳ .

شبیه معجزه

۳۹ . امام عسکرى عليه السلام :

رِياضَةُ الجاهِلِ وَ رَدُّ المُعْتادِ عَن عادَتِهِ کالمُعْجِزِ .

پروراندنِ نادان و تَرک دادن کسى از عادتش، کارى معجزه آساست.

تحف العقول : ۴۸۹ .

نشانه‌های مؤمن

۴۰ . امام عسکرى عليه السلام :

عَلاماتُ المُؤمِنِ خَمسٌ : صَلاةُ الخَمسينَ ، و زيارَهُ الأَربَعينَ ، والتَّخَتُّمُ فِي اليَمينِ ، وتَعفيرُ الجَبينِ ، والجَهرُ بِبِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحي .

نشانه هاى مؤمن پنج چيز است: پنجاه رکعت نماز ، زيارت اربعين، انگشتر در دست کردن،پيشانى بر خاک نهادن و آشکارا گفتن «بسم اللّه الرحمن الرحيم» .

مصباح المتهجّد : ۷۸۸

استمداد از خدا

۴۱ . امام عسکرى عليه السلام :

مِن دُعائِهِ فِي الصَّباحِ ـ : وأعِنّي عَلَى استِغفارِکَ وَاستِقالَتِکَ ، قَبلَ أن يَفنَى الأَجَلُ ، ويَنقَطِعَ الأَمَلُ .

از دعاى ايشان در صبحگاه : کمکم فرما تا از تو آمرزش و پوزش بخواهم ، پيش از آن که عمر به سرآيد و اميد ، قطع شود.

مُهَج الدعوات : ص ۳۳۳

نتیجه گستاخی کودک

۴۲ . امام عسکرى عليه السلام :

جُرأةُ الوَلَدِ على والِدِهِ في صِغَرِهِ تَدعو إلَى العُقوقِ في کِبَرِهِ .

امام عسکرى عليه السلام: گستاخى فرزند بر پدرش در خردسالى، به نافرمانى او در بزرگسالى مى انجامد.

تحف العقول : ۴۸۹

سرانجام خوبی و بدی

۴۳ . امام عسکرى عليه السلام :

مَن يَزرَعْ خَيرا يَحصِدْ غِبطَةً ، و مَن يَزرَعْ شَرّا يَحصِدْ نَدامَةً .

هرکه خوبى بکارد شادمانى بدرود و هرکه تخم بدى بيفشاند، پشيمانى درو کند.

ميزان الحکمه جلد دوازدهم، صفحه ۲۰۲

بخشش به موقع

۴۴ . امام عسکرى عليه السلام :

مَن لَم يُحْسِنْ أنْ يَمنَعَ لَم يُحْسِنْ أنْ يُعطي .

کسى که نبخشيدن [به جا ]را بلد نباشد، بخشيدنِ به موقع را نيز بلد نيست.

بحار الأنوار : ۷۸/۳۸۰/۴ .

بهترین برادران

۴۵ . امام عسکرى عليه ‌ السلام :

خَيرُ إخوانِکَ مَن نَسِيَ ذَنبَکَ ، وذَکَرَ إحسانَکَ إلَيهِ .

بهترينِ برادرانت ، کسى است که خطايت را فراموش کند و از نيکوکارى‌ات در حقّ خودش ياد کند .

أعلام الدين : ۳۱۳